Otizm Spektrum Bozukluğunun Erken Belirtileri

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), çocuğun iletişim kurma, sosyalleşme ve çevresini algılama biçimini etkileyen nörogelişimsel bir farklılıktır. Otizmli çocuklar genellikle oturma, emekleme ve yürüme gibi motor becerilerde yaşıtlarıyla benzer zamanlarda ilerler; ancak sosyal etkileşim ve dil gelişiminde bazı farklılıklar gösterebilirler.

Bu erken belirtileri tanımak, erken teşhis ve müdahale için çok önemlidir. Erken fark edilen ve doğru şekilde desteklenen çocuklarda iletişim, dikkat ve öğrenme becerilerinde belirgin gelişmeler sağlanabilir.

Otizmde Erken Gelişimsel Farklılıklar

Bebeklik ve erken çocukluk döneminde otizmli çocuklarda şu farklılıklar gözlenebilir:

• Konuşma ve dil gelişiminde gecikme
• Göz teması kurmada zorlanma veya ismine tepki vermeme
• Sosyal etkileşime veya taklit oyunlarına düşük ilgi
• İşaret etme, el sallama gibi jestleri kullanmada farklılıklar

Bu belirtiler genellikle 12 ila 24 ay arasında daha belirgin hale gelir.

Ortak Dikkat Nedir?

Ortak dikkat, bir çocuğun bir nesneye veya olaya bakarken aynı anda bir yetişkinle göz teması kurabilme becerisidir. Bu beceri, sosyal iletişimin temel yapı taşlarından biridir. Otizmli çocuklarda bu beceri çoğu zaman gecikir veya kendiliğinden hiç gelişmeyebilir.

Ortak Dikkat Gelişimi Örnekleri

• 12 ay civarında: Çoğu çocuk ebeveynin işaret ettiği nesneye bakar ve gülümseyerek tepki verir. Otizmli çocuklar ise tepki vermeyebilir, bu da ebeveynlerin işitme ile ilgili kaygı yaşamasına neden olabilir.
• 15 ay civarında: Çocuklar istedikleri bir nesneyi parmağıyla gösterir. Otizmli bir çocuk ise ebeveynin elini tutup nesneye götürebilir ama göz teması kurmayabilir.
• 18 ay civarında: Çocuklar ilgilerini paylaşmak için işaret eder (“Anne bak!”). Otizmli çocuklar genellikle yalnızca bir şeyi istemek için işaret eder, paylaşmak amacıyla değil.

Otizmde Dil Gelişimi ve Farklılıklar

Otizmli çocukların çoğunda konuşma ve sözsüz iletişimde gecikmeler görülür. Bazı tipik belirtiler şunlardır:

• Sözcükleri nesneleri tanımlamak için kullanmak ama istek bildirmek için kullanmamak
• Duyduklarını aynı tonla tekrarlamak (ekolali)
• Yaşına göre fazla yetişkin bir dil kullanmak
• 15–24 ay arasında öğrendiği kelimeleri aniden kaybetmek (gerileme)

Bu farklılıklar her zaman otizmi kesin olarak göstermez; ancak mutlaka erken değerlendirme gerektirir.

Gelişim Becerilerinde Gerileme

Otizm tanısı alan çocukların yaklaşık %25’inde, daha önce kazandığı dil veya sosyal becerileri kaybetme görülebilir. Bu durum genellikle 15–24 ay arasında ortaya çıkar. Çocuk daha içine kapanık hale gelebilir, kelime kullanımı azalabilir ve sosyal etkileşimden uzaklaşabilir.

Erken Tanı ve Taramanın Önemi

Amerikan Pediatri Akademisi (AAP), tüm çocukların 18 ve 24 aylık rutin kontrollerinde otizm açısından taranmasını önermektedir. Araştırmalar, erken başlatılan terapilerin (davranışsal, dil, gelişimsel veya bazı durumlarda kök hücre destekli terapiler) otizmli çocuklarda iletişim, dikkat ve öğrenme becerilerini önemli ölçüde geliştirdiğini göstermektedir.

Aileler İçin Hatırlatma

Eğer çocuğunuzun konuşma, oyun, öğrenme, hareket veya davranış biçimlerinde farklılıklar fark ediyorsanız, vakit kaybetmeden çocuk doktorunuzla görüşün. Unutmayın, çocuğunuzu en iyi siz tanırsınız ve gözlemleriniz değerlidir. Erken fark etmek ve harekete geçmek, çocuğunuzun gelişimi için en büyük farkı yaratır.